39.Hafta: Dünya çapında ödül kazanan görme engelli Duygu Kayaman

Dünya çapında ödül kazanan görme engelli Duygu Kayaman

Müthiş bir kız!

GüneÅŸ gibi… Işık saçıyor… Parlıyor… İnsanın gözü kamaşıyor ona bakınca, o kadar çok sevdim Duygu’yu… Duygu Kayaman, görme engelli. Ama bunu unutuyorsunuz, aklınıza bile gelmiyor onunla konuÅŸurken. Duygu bir lider, Duygu bir rol model. Microsoft’ta çalışıyor. Görme engellilerin, eÄŸer desteklenirlerse, eÄŸer doÄŸru rol modeller tarafından yönlendirilirlerse ne kadar olaÄŸanüstü iÅŸler baÅŸarabileceklerinin kanıtı… Üniversitede psikoloji okurken, Young Guru Akademi’yle tanışıyor, yani YGA’yla. Önce onu eÄŸitiyorlar, sonra da o, 11 görme engellinin bulunduÄŸu okulda eÄŸitmenlik yapıyor, baÅŸkalarını eÄŸitiyor ve ödül alacak uygulamalar geliÅŸtiriyor.

DURGU-KAYAMAN-12

Yılın Sosyal Yenilikçisi Sıkı durun! Duygu, MIT Technology Review tarafından, ’35 YaÅŸ Altı Yenilikçiler Yarışması’nda ‘Hayal Ortağım’ projesiyle ‘Yılın Sosyal Yenilikçisi’ seçildi… Buna ÅŸapka çıkarılmaz da neye çıkarılır? MIT Technology Review, boru deÄŸil! Facebook’tan Mark Zuckerberg, Google’dan Sergey Brin ve Grafen’in öncüsü Nobel Fizik Ödüllü Konstantin Novoselov gibi yenilikçilere ödül veren bir kuruluÅŸ. Her yıl tüm dünyada öncü, vizyon sahibi, giriÅŸimci, insanlara fayda saÄŸlamayı amaçlayan ve toplumun karşılaÅŸtığı sorunlarla yüzleÅŸerek geleceÄŸi inÅŸa eden gençleri seçiyor. İşte Duygu da onlardan biri… Projesinin adı ‘Hayal Ortağı.’ YGA çatısı altında geliÅŸtiriyor. Görme engellilerin, günlük gazetelere, kitaplara, dergilere, eÄŸitimlere ve bazı servislere ücretsiz olarak ulaÅŸabilmesini saÄŸlıyor. Ben o kadar etkilendim ki Duygu’dan, manyak diyebilirsiniz, mutluluktan aÄŸladım. O kadar vizyonu geniÅŸ ve kalbi büyük bir kız… Projenin Hayal Ortağı Amacı, Türkiye’deki bütün görme engellilere ulaÅŸmak… Telefonu açtı ve bana ödül aldığı uygulamayı gösterdi. “Bak, ben senin yazılarını buradan okuyorum! Çok sıkı bir takipçinim” dedi. Ve birden bir kadın, benim yazımı okumaya baÅŸladı. “Bundan sonra ben okuyayım!” dedim. “Süper fikir!” dedi. Her seferinde becerebilir miyim bilmiyorum. Ama en azından yapabileceÄŸim kadarını denemek istiyorum. Belki baÅŸka yazarlar da arada bir yapmak ister. ErtuÄŸrul Özkök’ü ikna etmek istiyorum. Görme engelliler, yazılarımızı, arada bir, bizim sesimizden dinlesinler… 39. Yarım Kalan Hayatlar Bu arada Duygu benim için 39’uncu Yarım Kalan Hayat. Miles&Smiles kredi kartıyla bir proje geliÅŸtirdik, dört destinasyona gideceÄŸiz, ilki Alya ile Paris’ti. Miles&Smiles, 39. Yarım Kalan Hayatlar kapsamında Duygu Kayaman’a destek olacak. Bugün hurriyet.com.tr/kelebek/Yarım Kalan Hayatlar’da hem Duygu’yla yaptığım röportajın tamamını hem de Alya’yla gittiÄŸim Paris seyahatinin detaylarını okuyabilirsiniz. Åžahane bir hafta sonu diliyorum…

DURGU-KAYAMAN-8

Öncelikle seni çok tebrik ediyorum. Dünya çapında sıkı bir ödül kazandın. Hadi seni tanıyalım…

-Adım Duygu. Görme engelliyim. İki buçuk yaşında, göz sinirlerimin arkasında bir kitle oluşuyor ve sinirler zedeleniyor. Neden kaynaklandığını kimse bilmiyor. O günden beri de göremiyorum.

Peki gördüğün zamanları hatırlıyor musun?

-Hayır. Çünkü çok küçüktüm. Kabullenme süreci gibi bir şey olmadı, çünkü benim gerçeğim buydu. Başka türlüsünü bilmiyorum.

Nasıl bir aile?

-İnanılmaz sevgi dolu. Babam makine mühendisi, annem ev hanımı. Tabii benim için çok endiÅŸeleniyorlar. Ülkemizde engellilere bakış açısı malum, “Bir görme engelli okuyabilir mi? Çalışabilir mi? İleride bizim kızımız n’apacak?” Ve birileri onları Hale BacakoÄŸlu’yla tanıştırıyor. Hayatımın deÄŸiÅŸtiÄŸi an o andır!

Sen kaç yaşındasın?

-BeÅŸ. Ve Hale Abla hayatıma giriyor. O benim rol modelim. O da görme engelli. Hani yıllar evvel bir bilgi yarışması vardı, görme engelli biri hep birinci oluyordu, Turgut Özal’ın manevi kızı olarak anıldı. Åžu an üst düzey bürokrat ve görme engellilerden sorumlu bir psikolog. Onun yönlendirmesiyle okula baÅŸlıyorum. Bugüne kadar benim ablam, arkadaşım, psikoloÄŸum, rehberim ve her ÅŸeyim oldu! Ona çok ÅŸey borçluyum.

DURGU-KAYAMAN-10

Hangi okullara gittin?

-Kilyos’ta görme engelliler için bir okul vardı, önce oraya. İki sene. O okul yatılıydı. Ailem de beni yatılı vermek istemedi. Her gün, kar demeden, kış demeden beni götürdüler.

Peki sen hep böyle pozitif miydin?

-Tabii ki, bir görme engelli olarak bir sürü ÅŸeye isyan ettiÄŸiniz oluyor bu ülkede ama ben her ÅŸeye raÄŸmen “Hayat güzeldir!” deyip, pes etmeyen biriyim. ÇocukluÄŸumdan itibaren de pozitif bir çocuktum. Hep hareketliydim. Ailem beni aÄŸaca da tırmandırdı, deveye de bindirdi. Gören bir çocuk nasıl yetiÅŸtirilirse öyle yetiÅŸtirdiler. O yüzden “Ah ben görme engelliyim!” noktasına gelmedim, kendime acımadım.

DURGU-KAYAMAN-11

Kilyos’tan sonra?

-Türkân Sabancı Görme Engelliler Okulu’na devam ettim. BeÅŸinci sınıfa geldiÄŸimde, öğretmenlerim görenlerle birlikte kaynaÅŸtırma eÄŸitimde yer alabileceÄŸimi düşündüler. 6’ncı sınıftan itibaren görenlerle birlikte evimin yakınındaki bir okula baÅŸladım.

Kabartma kitaplar mı vardı?

-Hayır, çok azdı benim zamanımda kabartma kitaplar. Ailem, ders kitaplarımı saatlerce bana okuyordu. Sayısal kitaplar babamın, sözel kitaplar da annemindi. Bugün geldiğimiz noktada bizler, engelli kaynaştırma eğitimini ana sınıfından başlatmaya çalışıyoruz. Çünkü ne kadar erken başlarsa, gören çocuklar, engellileri o kadar tanımış, alışmış oluyor. Engelli çocuklar da topluma küçük yaştan ayak uydurmuş oluyor.

Sen ne tür zorluklar yaşadın?

-Tabii ki bir sürü zorluk var. Önyargılı insanlar her yerde var. “Sen baÅŸaramazsın! Görmüyorsun iÅŸte, matematiÄŸi yapamazsın! Daha düşük seviyeli bir liseye geç” diyen öğretmenlerim de oldu. Åžekilli sorulardan muafız biz ama “Åžekilli sorulardan muaf deÄŸilsin!” deyip, puanımı kıranlar da. Önemli olan engeller karşısında pes etmemek, “Ben yapamayacağım!” dememek, yaparsın, niye yapamayasın, önemli olan kendini, o öğretmene, o insanlara, bütün dünyaya doÄŸru anlatabilmek. Sanırım ben de bunu yapabildim. Åžimdi de baÅŸka genç engellilere öğretmeye çalışıyorum.

DURGU-KAYAMAN-13

Sınavların nasıl yapılıyordu?

-Öğretmenlerim bana soruları ya kayıt cihazına okuyorlardı ya da kabartmalı yazdırıyorlardı. Ben de kabartmalı yazıp, sonra sınav kağıdımı onlara okuyordum. Ya da bana bir okuyucu veriliyordu. Okuyucu soruları okuyordu. Ben cevapları ona söylüyordum, o da yazıyordu.

Sen müthişsin gerçekten! Peki bu devam etme gücünü kendinde nasıl buldun?

-Ben oÄŸlak burcuyum. Annem bana hep “daÄŸ keçisi” der. Görmüyor olman bir ÅŸeyi deÄŸiÅŸtirmiyor ki, bir ÅŸey istediÄŸimde sonuna kadar çabalamayı çok seviyorum. Ve çabalıyorum. Her ÅŸeyin olumlu yönlerini bulmaya çalışan biriyim. Aileler arasında da, çocukları engelli olduÄŸu için bir takım ÅŸeyleri yapamayacağını düşünenler var. Yanlış! Önemli olan o çocukların bir sürü ÅŸeyi baÅŸarabileceÄŸine inanıp, desteklemek. Ve baÅŸka engellilere rol modeli olabilecek insanlar çıkarabilmek. Bu ülkede 7 milyon engelli var ve 800 bin görme engelli. Onların çocukları, örnek alabilecekleri rol modellerle karşılaÅŸmıyor olabilir. Görme engellilerin yüzde 95’i de bu yüzden eÄŸitim alamıyor. Ben Hale BacakoÄŸlu’yla tanışabildiÄŸim için ÅŸanslıydım. Avukat Kerim-Selim Altınok kardeÅŸler de bana çok destek oldu. Ben birçok engelliyi örnek alarak bugünlere geldim.

Kimi, neyi en çok görebilmek isterdin? Var mı öyle bir şey? Gökyüzü, güneşin batışı, deniz… Ya da annenin babanın yüzü mü, kendi yüzün mü?

-Tabiatı, insanları biz de zihnimizde haritalandırıyoruz. Belki sizden farklı, belki aynı bilmiyorum. Ben de deniz kenarında olmaktan zevk alıyorum ya da güneşin batışını izlemekten. Çünkü bana anlatılıyor ve ben de o anı yaşıyorum. Deniz kenarında yürümek en sevdiğim şey, denizin sesini duymak, bana anlatılan manzarayı hissetmek. Sizden farklı olarak bir zihnimizin perdesinde canlandırıyoruz. Yaşamak, en güzel hediye. Görme engelli olmanız da bu gerçeği değiştirmiyor.

DURGU-KAYAMAN-4

Üniversite?

-Psikoloji okudum. Haliç Üniversitesi’nde burslu olarak. Ve iÅŸte o zaman Young Guru Akademi’yle tanıştım, yani YGA…

Nedir YGA?

-Bir sivil toplum kuruluÅŸu. 2000 yılında Türkiye’de kuruluyor. Sonra uluslararası bir boyut kazanıyor. Kurucusu, Unilever eski üst düzey yöneticilerinden Sinan Yaman. Amacı, sosyal bilinçli liderler yetiÅŸtirmek. Her sene 50 bin üniversite öğrencisi baÅŸvuruyor, 2000 kiÅŸi seçiliyor. Ben de o seçilenlerden biriydim. Bundan 6 yıl önceydi, hayatım deÄŸiÅŸti.

Nasıl?

-BeÅŸ bin saatin üzerinde eÄŸitim aldım. Sistem şöyle iÅŸliyor: Önce bizi eÄŸitiyorlar, biz de gidip sahada baÅŸkalarını eÄŸitiyoruz. Sonra da görme engellilerin ekonomik ve sosyal geliÅŸimlerini hedefleyen “Kör Lider Projesi’nde sorumluluk aldım.Tam 11 görme engelli ilköğretim okulunda faaliyet gösteren “Kör Liderler Projesi”ni yürüttüm. İki yıl önce de görme engellilerin bilgiye eriÅŸimini kolaylaÅŸtıran “Hayal Ortağım” uygulamasının geliÅŸtirilmesine liderlik ettim. GDA, dünyayı deÄŸiÅŸtireceÄŸini inanan deliler yetiÅŸtiriyorlar. Ben de onlardan biriyim!

 DURGU-KAYAMAN-2

Peki bu dünyayı değiştirebileceğine inanan liderler hangi kritere göre seçiliyor?

-On soruluk bir form var. Dolduruyorsunuz. Egosu küçük, kalbi büyük gençler arıyorlar. Ve daha iyi bir dünya hayal eden. Aslında özgeçmiÅŸten çok özgelecekle ilgileniyorlar. Derken mülakatlar yapılıyor. O 2000 kiÅŸi, 250’ye iniyor. Onlar, 100 saat eÄŸitim alıyor. Türkiye genelinde 150 dezavantajı ilköğretim okulunda kurulan liderlik atölyeleri var. O okulun en parlak 12 öğrencisiyle her hafta seans yapıyorlar. Ben o 250 kiÅŸi arasına seçilince, Türkan Sabancı Görme Engelliler okulunda çalışmaya baÅŸladım.

DURGU-KAYAMAN-7

Senin okuduÄŸun okul deÄŸil mi?

-Evet! OkuduÄŸum okulda geriye dönüp, eÄŸitim vermeye baÅŸladım. Görme engellilerin hayatını deÄŸiÅŸtirecek birçok çalışmalar yaptık. KiÅŸisel geliÅŸimlerini, bakım ve eÄŸitimlerini saÄŸlamak için uÄŸraşıyoruz. Sosyal aktiviteler için onları destekliyoruz. Onların da toplumda birer rol model olabilmesi için ilkokuldan itibaren dokunuyoruz. Türkan Sabancı Görme Engelliler Okulu’nda çalıştıktan sonra, 100 saati geçirmiÅŸ oldum ve YGA’nın liderlik okuluna seçildim. 33 sanatçı, CEO ve yazarın katıldığı 17 kiÅŸi içerisine girerek, onları dinleme fırsatım oldu ve projelere ben de dokunmaya baÅŸladım. Ve sonra “Kör Liderler” projesini geliÅŸtirdik. Çok büyük bir aileyiz. Turkcell, Microsoft ve Yapı Kredi gibi 30’a yakın sponsorumuz var. Senede bir büyük zirve yapıyoruz. 500’e yakın konuÅŸmacı geldi. Danışmanlarımız ve hayal ortakları, rol model olacak liderleri keÅŸfediyor. Onlar da dezavantajlı okullardaki çocukları keÅŸfediyor yetiÅŸtiriyor. Aslında yetiÅŸtirirken kendileri de yetiÅŸiyor. Ben bu süreçlerin hepsini yaÅŸadım.

DURGU-KAYAMAN-3

35 yaÅŸ altı yenilikçiler yarışmasında “Hayal Ortağım” projesiyle yılın “Sosyal Yenilikçisi” seçildin. GeliÅŸtirdiÄŸin proje tam olarak neydi?

-Ben çocukluÄŸumdan itibaren kitap okumayı çok seven birisiyim. O zamanlar kasetler halinde kitaplar vardı. Ama kolay bulunmuyordu. Her hafta farklı kütüphanelerden, İzmir’den, Ankara’dan kitap getirtiyordum. Ders kitaplarıysa hiç yoktu. Annem ve babam bana sürekli okuyorlardı. Kabartmaya yazdırıyorlardı. Gören yaşıtlarım aslında çok hızlı bir ÅŸekilde ders çalışabilirken, ben çalışamıyordum. Gazeteleri ise rahat okuyamıyordum. Tamam interneti kullanabiliyorduk, bilgisayarda ses programımız vardı ama o kadar da rahat ulaşım saÄŸlayamıyorduk. Tabii ki görme engelli olarak hayalim, görme engellilerin kitaplara, gazetelere, eÄŸitimlere, lokasyon bilgilerine kolay ulaÅŸabilmeleriydi. Ben de görme engelliler için bir uygulama geliÅŸtirdim. Bugün 8020’yi ücretsiz olarak aradıklarında binlerce kitabı, gazeteyi, eÄŸitimleri ve lokasyon bilgilerine ulaÅŸabiliyorlar. Her gün günlük haberleri dinleyebiliyorlar. Aynı ÅŸekilde köşe yazarlarının yazılarını. YGA ve Microsoft’la baÅŸlayan bu süreç 2012’de de Turkcell stratejik ortaklığıyla devam etti. Ve hayata geçti. Artık bütün görme engelliler ücretsiz olarak 8020’yi arayıp bu ÅŸekilde gazete kitapları dinleyebiliyorlar.

Senin bir hayalin daha var galiba…

-Evet, ben bu ülkedeki bütün görme engellilere ulaÅŸmak istiyorum. BaÅŸaracağım da… Åžu an yüz bin görme engelliye ulaÅŸtım. Bir milyon dakika dinlendi Hayal Ortağım’ı. 800 bin görme engelliye de ulaÅŸabilmek de çalışma yapıyoruz. BaÅŸaracağız…

Yorum Bırak

fourteen + 20 =